Historia powstania Unii Europejskiej

Tagi: Unia Europejska, NATO, gospodarka, historia,

Międzynarodowa koncepcja Unii Europejskiej w jej obecnym kształcie jest trwale związana z dążeniami integracyjnymi, które pojawiły się w Europie tuż przed I wojną światową i dynamicznie rozwijały w okresie międzywojennym, chociaż należy pamiętać, że idee integracyjne w Europie mają źródła sięgające głęboko w historię dziejów kontynentu.

Wśród wielu postaci zaangażowanych w rozwój i propagację idei zintegrowanej Europy powszechnie wymienia się m.in. Aristide Brianda, współtwórcę Traktatu z 27.08.1928 r. o wyrzeczeniu się wojny (Dz. U. z 1929 r. Nr 63, poz. 489), który w 1930 r. wystąpił z propozycją utworzenia europejskiego stowarzyszenia państw o charakterze federacyjnym. I chociaż projekt ten rozpatrywany na forum Ligi Narodów nie zyskał odpowiedniego poparcia, to idea integracji europejskiej powróciła do życia politycznego niemal nazajutrz po zakończeniu II wojny światowej i była bezpośrednio powiązana przede wszystkim z koniecznością odbudowania więzi gospodarczych i politycznych w powojennej Europie.

Należy jednak podkreślić, że u podstaw dążeń integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej leżała nie tylko potrzeba zaspokojenia wielkich potrzeb gospodarczych państw zniszczonych wojną, ale również realizacja nowych zadań politycznych, przed którymi stanęły one w podzielonej politycznie Europie. Na te właśnie potrzeby, ówcześnie używane powszechnie w retoryce politycznej, pojęcie integracji europejskiej okazało się wystarczająco ogólne, aby objąć nim olbrzymie pole możliwości współpracy od tradycyjnej współpracy międzyrządowej po ustanowienie organizacji o charakterze ponadnarodowym.

Pojęcie współpracy międzyrządowej dotyczy w zasadzie większości form współpracy międzynarodowej. Dowodzi tego również powojenna historia integracji europejskiej, na którą składają się przykłady międzyrządowych form współpracy, które bądź to służyły rozwojowi integracji o charakterze ponadnarodowym, bądź też przebiegały równolegle do niej, pozostając w klasycznych ramach współpracy międzynarodowej.

Idea integracji europejskiej zapoczątkowana przed I wojną światową odżyła na nowo w planach polityków europejskich po II wojnie światowej. I tak, w swoim wystąpieniu na Uniwersytecie w Zurychu 19.09.1946 r. Winston Churchill mówiło utworzeniu w Europie organizacji mającej charakter Stanów Zjednoczonych Europy. Chociaż idea Churchilla nigdy nie przybrała form realizacyjnych, podobnie jak wysunięta w 1930 r. propozycja Aristida Brian-da utworzenia Systemu Europejskiej Unii Federalnej to niewątpliwie stały się one inspiracją dla powstających wkrótce w Europie organizacji międzynarodowych.

 W dniu 17.03.1948 r. podpisany został Pakt Brukselski powołujący do życia Unię Zachodnią przekształconą w 1954 r. na mocy Protokołu w ramach pakietu tzw. Układów Paryskich z 23.10.1954 r. w Unię Zachodnioeuropejską. Dnia 16.04.1948 r. powstała Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) przekształcona później na mocy Konwencji Paryskiej z 14.12.1960 r. w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), zaś 4.04.1949 r. powołano do życia Organizację Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO).

Podczas kongresu w Hadze w maju 1948 r. liderzy życia społecznego, kulturalnego i politycznego Europy skupieni w Ruchu Europejskim opracowali szereg rezolucji przedstawiających propozycje realizacji idei takiej integracji europejskiej, która zapewniłaby demokratyczne rządy, przestrzeganie praw człowieka równocześnie objęła swym działaniem zasadnicze elementy życia społecznego, ekonomicznego i politycznego państw członkowskich. Organizacja taka miała się również przyczynić do zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Na kongresie w Hadze Ruch Europejski domagał się również powołania do życia Zgromadzenia Europejskiego, która to idea została przekazana konferencji rządowej w Londynie.

Wraz z powołaniem do życia Rady Europy wiele z idei sformułowanych podczas kongresu w Hadze zastało wprowadzonych w życie. Rada Europy narodziła się z kompromisu między stanowiskiem francusko-belgijskim i brytyjskim w sprawie charakteru organizacji, co wyraziło się m.in. w zrezygnowaniu z koncepcji utworzenia europejskiego rządu federalnego, jak tego pragnęli założyciele Ruchu Europejskiego.